کد مطلب:21677 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:20

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

راه جلوگيري از عجب و غرور در مسائل علمي چيست

براي اين كه انسان وقتي مطلبي علمي به معلوماتش اضافه مي شود، دچار عجب و غرور نشود، توجه به چند نكته ضروري است: الف ) اگر توجه به خدا داشته باشد و بداند هم چنان كه وجود انسان از او است، قوه درك و حافظه را هم او به انسان عطا كرده است و به اصطلاح سرمايه يادگيري را او داده و مي تواند با اندك اشاره اي اين نعمت ها را بگيرد و به قول شاعر: {Sاگر نازي كند يك دَم # فرو ريزند قالب هاS} بنابراين انساني كه از خود هيچ ندارد، غرورش براي چيست؟! ب ) مطالعه در حالات علما و بزرگان كمك مؤثري در اين راه به انسان مي كند، زيرا در بين علما افرادي بوده اند كه بعد از مدت ها رنج و زحمت در راه علم با يك بيماري مختصر همه آنچه را در طول سال ها ياد گرفته بودند، فراموش كردند، به طوري كه بعضاً اسم خود و فرزندان خود را هم از ياد برده اند. اين بهترين شاهد است بر اين كه هيچ گاه عُجب و غرور سراغ انسان نيايد، زيرا علمي كه با بيماري مختصر به چنين سرنوشتي دچار شود، نبايد موجب غرور شود. ج ) در آيه 85 سوره اسراء مي خوانيم كه {A{/Bوَ ما أُوتِيتُمْ مِنَ اَلْعِلْمِ إِلاَّ قَلِيلاً{w10-16w}{I17:85I}/}A}{M؛ به شما از علم جز بهره اندكي داده نشده است، بنابراين هر چقدر هم بر اندوخته هاي علمي انسان اضافه شود، جز اندكي نخواهد بودM}. د ) با توجه به روايات اسلامي علم واقعي آن است كه انسان را نوراني نمايد. هر چيزي كه انسان را نوراني نكند، عجب و غرور و ظلمت است و هيچ ارزشي ندارد. ه ) با مطالعه در زندگي بزرگان مي بينيم خيلي از آنها در آخر عمر گفته اند اكنون فهميده ام كه چيزي نمي دانم. ظاهراً درباره ابوعلي سينا با آن عظمت و تبحري كه در اكثر علوم مخصوصاً فلسفه و عرفان داشت اين نكته نقل شده كه گفته است: {Sتا بدان جا رسيد دانش من # كه بدانم همي كه نادانم!S} ما با اين استعدادهاي معمولي هر چقدر در علم پيشرفت كنيم، هرگز به پايه اين اقرار نمي رسيم. و ) در خاتمه روايتي از رسول خدا(ص) در اين باره يادآوري مي كنيم. اگر طالب تحقيق بيشتر هستيد، شما را به مطالعه كتاب هاي اخلاقي مثل «معراج السعاده» و «قلب سليم» شهيد دستغيب توصيه مي نماييم. {Hعن النبي صلي اللَّه عليه و آله و سلم: «ثلاثٌ مِهْلِكات شحٌ مطاع و هويً متّبع و اعجاب المرء بنفسه H}{M؛ سه چيز باعث نابودي انسان است؛ بخلي كه از آن پيروي شود، هواي نفسي كه متابعت شود و عجب انسان به خودش M}، {V(محجة البيضا، ج 6 ، ص 272)V}. اين سه چيز را رسول خدا به عنوان هلاك كننده سرمايه دين و دنيا معرفي نموده است.